در فرهنگ ایران باستان، 17 سده پیش از میلاد، روزی موسوم به سپندار مذگان یا اسفندار مذگان را بعنوان نماد عشق می پنداشتند و یویژه بانوان و عشق زمینی را پاس می داشتند! ویژگی این جشن اینست که به نام سپنته ارمییتی یا فروزه ی از خود گذشتگی و فروتنی و مهر بی پایان مزین است.
در ایران باستان هر ماه را سی روز حساب می كردند و علاوه بر اینكه ماه ها اسم داشتند، هریك از روزهای ماه نیز نامی داشتند. در هر ماه، یك بار، نام روز و ماه یكی می شده است كه در همان روز كه نامش با نام ماه مقارن می شد، جشنی ترتیب می دادند متناسب با نام آن روز و ماه. مثلا روز اول "روز اهورا مزدا"، روز دوم، "روز بهمن" ( سلامت، اندیشه ) كه نخستین صفت خداوند است، روز سوم "اردیبهشت" یعنی "بهترین راستی و پاكی" كه باز از صفات خداوند است، روز چهارم "شهریور" یعنی "شاهی و فرمانروایی آرمانی" كه خاص خداوند است. روز پنجم "سپندار مذ" بوده است چون نام اسپند روز و اسپند ماه برابر میشده. شانزدهمین روز هر ماه "مهر" نام داشت و كه در ماه مهر، مهرگان لقب می گرفت.
اگرچه منابع کهن از جمله ابوریحان این جشن را در روز پنجم اسفند ذکر کردهاند، برخی معتقدند که با توجه به تغییر ساختار تقویم ایرانی در زمان خیام که پس از ابوریحان میزیست، و سی و یک روزه شدن شش ماه نخست سال در گاهشماری ایرانی، تاریخ ذکر شده در منابع کهن را باید به روز رسانی کرد. با استناد به ديگرگوني گاه شمار خورشيدي کنوني نسبت به گاه شمار باستاني، امروز بعضی زرتشتیان زمان برگزاري جشن ِ اسپندارمَذگان را شش روز بازپس مي برند و آنرا در روز اسفند (سپندارمذ - پنجمین روز) از ماه اسفند (سپندارمذ) برابر با بیست و نهم بهمن در گاهشماری خورشیدی امروزین برگزار میکنند. اما تعداد کثیری از استادان زرتشتی (منجمله دکتر رضا مرادي، دکتر جلال خالق مطلق، استاد جليل دوستخواه با نقل نظر شادروان استاد ابراهيم پورداوود، رضا مرادی غیاث آبادی و پرویز رجبی) معتقدند که روز ِدرست و سزاوار ِاين جشن، همان پنجم اسفندماه است و بداعات جدید در انتقال آن به ۲۹ بهمن (یعنی۴ روز بعد از روز ولنتاین) را نادرست میانگارند. ولی آنچه که مهم است، تاریخ دقیق این جشن نیست، بلکه وجود چنین روز تاریخی برای زنان و عشّاق در فرهنگ باستانی ایران است که متاسفانه بنا برّ پیشنهاد استاد ابراهیم پورداود در سال ۱۳۴۱ خورشیدی، روز پنجم اسفند و جشن اسفندگان را به عنوان «روز پرستار» در تقویم رسمی ثبت کردند. بدینگونه وسعت و بعد این روز را تنگ و نقش زنان را کوچک کردند.
"سپندار مذ" لقب ملی زمین است. زمین در فرهنگ کهن و پر بار ایرانی نمادی از عشق و دلدادگی است. زمین یعنی گستراننده، مقدس، فروتن چون با فروتنی، تواضع و گذشت به همه عشق می ورزد. زشت و زیبا را به یك چشم می نگرد و همه را چون مادری در دامان پر مهر خود امان می دهد. و نیز همچون بانوان دارای ویزی باروری، زایندگی و پرورش دهندگی می باشد. از اینرو، در روز پنجم اسپند ماه هر سال ایرانیان باستان این روز را به انگیزه ی سپاسگزاری از خدا برای باروری زمین و گرامیداشت بانوان و دلدادگی زوجها به یکدیگر جشن میگرفتند و به یکدیگر شادباش میگفتند. در این روز رسم بر این بود که زنان به شوهران خود با محبت هدیه می دادند. مردان نیز زنان و دختران را بر اورنگ شاهی نشانده، گرامی داشته و به انها هدایایی پیشکش می كردند و خواستههای آنان را برآورد میکردند. به امید آنکه جوانان ایرانی ارزش این آئین زیبای عشق و دوستی نیاکان ما را دانسته و روز سپندارمزگان را که از دیر باز ویژه ی بزرگداشت و گرامی داشت بانوان و عشق زمینی بوده است را پاس بدارند...
ملت ایران از جمله ملت هایی است كه زندگی اش با جشن و شادمانی پیوند فراوانی داشته است، به مناسبت های گوناگون جشن می گرفتند و با سرور و شادمانی روزگار می گذرانده اند. برگزاری این ایین ها نشان دهنده فرهنگ کهن ایرانی، نحوه زندگی، خلق و خوی، فلسفه حیات و كلا جهان بینی ایرانیان باستان است. اقوامی كه در تاریخ از جایگاه شامخی برخوردارند، كسانی هستند كه توانسته اند به شیوه مؤثرتری خود، فرهنگ و اسطوره های باستانی خود را معرفی كنند و حیات خود را تا ارتفاع یك افسانه بالا برند. آنچه برای معاصرین و آیندگان حائز اهمیت است، ارزشی است كه هر ملتی در زرادخانه فرهنگی بشریت دارد. تنها بسنده است که به فرهنگ اصیل ایرانی بازگشت كرده، با آن اشنا گردیده و و در راه زنده سازی ان بکوشیم.
پس بیایید سپندارمزگان روز عشق را با یکدیگر گرامی بداریم. با امید پیروزی و سربلندی ملت عزیزمان ایران، روز عشّاق را به تمامی هم میهنان و یاران عزیز از صمیم قلب تبریک میگویم. قلب ایرانی اکنده از عشق و مهر است و از اینروست که ایران و ایرانی پاینده است .
سپندار مذ آمده شاد باش
به این جوشش و عشق آباد باش
نگه کن بدین روز عشق آفرین
که دارد فراوان خوشی در جبین
چو ایرانی و عشق باشد عجین
نموده چنین روز را بر زمین
زمین را شکفته ببین و وزین
که بالندگی دارد و همچنین
ز لطفش همه شادو سر زنده ایم
درون وجودش پراکنده ایم
که باشد به ما همچو مادر به مهر
ز لطف و صفایش همه شاد چهر
و باید سپاسی بر آن نازنین
که آورد بر زیر پا این زمین
سپاسی که باشد چو بی انتها
ز دل چون براید دهد دل صفا
و باید که بر عشق باشد سلام
که دارد چنین ویژگی و پیام
~~شعر از عشرت بنی هاشمی
منابع اصلی: ویکیپیدیا و مقاله استاد هارون شفیقی
Recently by Ramona | Comments | Date |
---|---|---|
Images can shock | 5 | Mar 31, 2011 |
Persian Roots of Christian Traditions | 6 | Dec 22, 2010 |
In Celebration of Yalda - Persian Roots of Christmas Traditions | 15 | Dec 21, 2010 |
Person | About | Day |
---|---|---|
نسرین ستوده: زندانی روز | Dec 04 | |
Saeed Malekpour: Prisoner of the day | Lawyer says death sentence suspended | Dec 03 |
Majid Tavakoli: Prisoner of the day | Iterview with mother | Dec 02 |
احسان نراقی: جامعه شناس و نویسنده ۱۳۰۵-۱۳۹۱ | Dec 02 | |
Nasrin Sotoudeh: Prisoner of the day | 46 days on hunger strike | Dec 01 |
Nasrin Sotoudeh: Graffiti | In Barcelona | Nov 30 |
گوهر عشقی: مادر ستار بهشتی | Nov 30 | |
Abdollah Momeni: Prisoner of the day | Activist denied leave and family visits for 1.5 years | Nov 30 |
محمد کلالی: یکی از حمله کنندگان به سفارت ایران در برلین | Nov 29 | |
Habibollah Golparipour: Prisoner of the day | Kurdish Activist on Death Row | Nov 28 |