All-Iranians

محمد علی فروغی فرزند اول محمدحسین فروغی ذکاءالملک اول بود که از او در قسمت قبلی "خدمتگزاران فرهنگ ایران" یاد شد //iranian.com/main/blog/all-iranians-109

سعيده سلطاني مقدم در مقاله ای در مورد خاندان فروغی نوشته است : "خاندان فروغی که سرسلسله آن­ها از یهودیان بغداد بودند، بعدها در اصفهان ساکن شدند و همگی اهل ادب و علم بودند". //www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definitio...

مرحوم استاد جلال همایی درباره شرح زندگی این خاندان مطالبی نوشته و تاکید کرده‌است که محمدحسین خان فروغی فرزند آقا مهدی ارباب بود. آنها خانوادگی ، در عین تجارت اهل علم و فضل نیزبودند. آقا مهدی مردی متدین بود، اما به عقاید خرافی و شهرت‌های عامیانه نمی‌گروید و امری را بدون تحقیق باور نمی‌داشت. //fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8...

محمّدعلی فروغی که پس از مرگ پدرش محمدحسین فروغی، لقب ذکاءالملک را دریافت کرد، تحصیلات خود را در رشته پزشکی در دارالفنون آغاز کرد ولی بعد به ادبیّات رو آورد و فرهنگستان ایران را تاسیس کرد. او چند بار وزیر، دو بار نماینده مجلس شورای ملی و یک بار رئیس دیوان عالی تمیز (دیوان کشور) شد. در ۱۳۰۴ پس از تصویب انقراض دودمان قاجار، که خود در آن نقش داشت، کفیل نخست‌وزیری شد. او نخستین و آخرین نخست‌وزیر رضاشاه بود. همچنین عضو و رئیس هیات اعزامی ایران به کنفرانس صلح پاریس (۱۹۱۹) بود و ریاست جامعه ملل را برعهده داشت. محمدعلی فروغی در ۱۲۵۴ هجری خورشیدی در تهران چشم به جهان گشود. نیای بزرگش، میرزا ابوتراب در شورای کبیر مغان که برای تصدیق سلطنت نادر برپا شد، نماینده‌ اصفهان بود. میرزا ابوتراب، از فضلا و ادبای بنام بود و تألیفات متعدد داشت . منجمله کتابی در باب تاریخ و جغرافیای اصفهان به نام “نصف جهان” نوشته بود و تاریخ وصاف چاپ بمبئی هم به اهتمام او به طبع رسیده بود. پدربزرگش محمدمهدی ارباب اصفهانی از معتبرترین بازرگانان اصفهان، مردی فاضل و به ویژه آگاه در تاریخ و جغرافیا و هیئت بود. //fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8...

محمدعلی فروغی تحت حضانت پدر، تحصیلات خود را از پنج سالگی آغاز کرد و ظرف مدت هفت سال زبان­های فارسی، عربی و فرانسه را آموخت و از علوم ریاضیات، فیزیک و شیمی و طبیعیات بهره گرفت. آنگاه به استدعای اعتمادالسلطنه وزیر انطباعات وقت و تصویب ناصرالدین­شاه وارد مدرسه دارالفنون شد. ابتدا به تحصیل پزشکی و داروسازی مشغول شد و بعد از مدتی به تحصیل فلسفه و ادبیات پرداخت. محمدعلی پس از اخذ لقب ذکاء الملک و ریاست مدرسه علوم سیاسی به گروه فراماسون­ها پیوست و وارد لژ بیداری شد و در این لژ عده زیادی از شخصیت­های سیاسی و علمی و ادبی عضویت یافتند. وی در دوره اول مجلس شورای ملی رییس دفتر مجلس شد. در دوره دوم نماینده تهران شد و در سال١٣٢٧(ه.ق) به ریاست مجلس رسید. فروغی چندی نیز در کابینه سوم سردار سپه در سال ١٣٠٣(ه.ش) به وزارت امور خارجه و در سال ١٣٠٤ برای اولین بار به نخست وزیری رسید. دومین کابینه فروغی در سال ١٣١٢(ه.ش) با "تیمورتاش" "داور" "نصرت ­الدوله"، تکمیل شد. مهم­ترین اقدام فروغی در کابینه دوم ، ترتیب سفر رضاشاه به ترکیه بود و از حوادث خونین و مهم این دوران واقعه ی مسجد گوهرشاد بود. از مرحوم فروغی در خانه­اش یادادشتی دیده ­شد که متضمن این بیت بود:

در کف شیر نر خونخواره­ای غیر تسلیم و رضا کو چاره­ای

نامه مزبور به سمع و نظر رضاشاه رسید و خانه­نشینی فروغی را به وجود آورد؛ اما بعد در دوران بحرانی شهریور ١٣٢٠ محمدعلی فروغی دوباره از طرف رضاشاه به خدمت خوانده شد و سومین کابینه­اش را تشکیل داد. او ضمن نطقی دستور ترک مقاومت نظامی ایران را به آگاهی همگان رساند و گفت: به استحضار نمایندگان محترم مجلس شورای ملی می­رساند که دولت با نهایت جدیت در حفظ مناسبات حسنه با دول خارجه و تعقیب اصلاحاتی که منظور نظر اعلیحضرت همایونی و عموم ملت است، خواهد کوشید. در این موقع که از جانب دو کشور روس و انگلیس اقدام به عملیاتی شده که ممکن است موجب اختلال صلح و سلامت گردد، دولت به پیروی از نیات صلح­خواهانه اعلیحضرت به قوای نظامی دستور می­دهد که از هرگونه مقاومتی خودداری نمایند.

فروغی هنگام اشغال ایران در شرایط بسیار سختی قبول مسئولیت کرد. او تدریجا آرامش را به کشور بازگرداند. وی پس از امضای اتحاد با متفقین از مجلس تقاضای رای اعتماد کرد و با این­که ٦٥ نفر از نمایندگان به او رای اعتماد دادند حاضر به ادامه کار نشد و از سمت نخست­وزیری استعفا داد. فروغی سرانجام در پنجم آذر ١٣٢١ در سن ٦٧سالگی درگذشت. //www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definitio...

محمّدعلی فروغی بر اثر سکته قلبی در تهران درگذشت و در آرامگاه ابن بابویه در شهر ری به خاک سپرده شد. //fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8...

نظریات محمدعلی فروغی درباره روابط خارجی ایران : « ایران نه دولت دارد و نه ملت. جماعتی که قدرت دارند و کاری از دست‌شان ساخته است مصلحت خودشان را در این ترتیب حالیه می‌پندارند. باقی هم که خوابند… اگر ایران ملتی داشت و افکاری بود اوضاع خارجی از امروز بهتر متصور نمی‌شد. با همه قدرتی که انگلیس دارد و امروز یکه‌مرد میدان سیاست است با ایران هیچ کار نمی‌تواند بکند… فقط کاری که انگلیس می‌تواند بکند همین است که خود ما ایرانی‌ها را به جان هم انداخته پوست یک‌دیگر را بکنیم… البته من می‌گویم با انگلیس نباید عداوت بورزند. برعکس عقیده من این است که نهایت جد را باید داشته باشیم با انگلیس دوست باشیم… اما این مستلزم آن نیست که ایران در مقابل انگلیس کالمیت بین یدی الغسال باشد. من این فقره را کتباً و شفاهً به انگلیسی‌ها گفته‌ام و می‌گویم آن‌ها هم تصدیق می‌کنند. اما چه فایده، یک ‌دست بی‌صداست. ملت ایران باید صدا داشته باشد. ایران باید ملت داشته باشد» : //bonyadhomayoun.com/?p=986 منبع : مقالات فروغی، جلد اول، چاپ دوم، ۱۳۵۴، انتشارات طوس

برخی از خدمات فرهنگی محمدعلی فروغی : در آغاز سلطنت مظفرالدین شاه که روشنفکران و نوگرایان به ایجاد مدرسه‌های ملی توجه کردند و کار این گونه مدارس رونق گرفت، فروغی به کار معلمی روی آورد و در مدارس ادب به مدیریت یحیی دولت‌آبادی، علمیه به مدیریت حاج مخبرالسلطنه هدایت و دارالفنون به تدریس مشغول شد. هم‌زمان، با نگارش و برگردان مقالات فلسفی و تاریخی، در انتشار هفته‌نامه و روزنامه‌ تربیت و نشر آموزه‌ها و اندیشه‌های نو، به پدرش یاری می‌رساند. از آغاز کار مدرسه علوم سیاسی، محمدعلی فروغی به مترجمی و سپس معلمی مدرسه پرداخت، برگردانهای او از همان آغاز در شمار مواد درسی مدرسه به کار می‌آمد. کتاب‌هایی چون «اصول علم ثروت ملل ، اکونومی پلتیک‏»، «تاریخ ملل مشرق زمین» و «حقوق اساسی و آداب مشروطیت دول» که از کتاب‌های درسی مدرسه علوم سیاسی بودند، پی‌آمد کوشش این دوره (حدود ۲۵ سالگی) از زندگی او است. بیشتر کتاب‌های ترجمه شده، از سوی پدر بازبینی و ویرایش می‌شد. به‌گفته‌ نصرالله انتظام، دانشجوی آن سال‌های مدرسه علوم سیاسی، «از هر چهار کتاب درسی که در آن زمان به چاپ می‌رسید، دو تای آن تألیف و ترجمه‌ محمدعلی فروغی و پدرش بود».

در برگردان کتاب «اصول علم ثروت ملل ، اکونومی پلتیک» از زبان فرانسه، برای بسیاری از واژگان پایه‌ای علم اقتصاد، برابرهایی به پارسی ساخت و برای نخستین بار در ایران، علم اقتصاد را به‌صورتی نظام‌مند و علمی مطرح کرد. در کتاب «حقوق اساسی و آداب مشروطیت دول»، که کمی پس از صدور فرمان مشروطیت به چاپ رسید، برای نخستین بار، مفاهیم کلی حقوق اساسی ، روش‌مند (متدیک) و به سامان مطرح ‌شد. یکی از برجستگی‌های این کتاب، واژه‌سازی و معادل‌یابی در علم حقوق است و در واقع، بسیاری از واژگان جاافتاده‌ حقوق، نخستین بار در این کتاب به کار برده ‌شد. فروغی در دوران دوم نخست‌وزیری خود دست به یک سلسله فعالیت‌های فرهنگی زد. تأسیس دانشگاه تهران، تأسیس فرهنگستان ایران، برگزاری جشن هزاره فردوسی با شرکت ده‌ها تن از مستشرقان و ایران‌شناسان در مشهد، تشکیل انجمن آثار ملی برای احیاء فرهنگ ملی ایران به همت او جامه عمل پوشید. تجدید ساختمان آرامگاه حافظ و تعمیر بنای سعدی از دیگر اقدامات فرهنگی او است. ریاست فرهنگستان و انجمن آثار ملی در دوران نخست وزیری اش با خود او بود.

با آن که فروغی مورد غضب رضاشاه قرار گرفت، عضو فرهنگستان، عضو شیر و خورشید سرخ، عضو و رئیس شورای عالی انتشارات و تبلیغات شد. سال‌های خانه‌نشینی فروغی که یکی از پربارترین دوران زندگی فرهنگی او است، به ترجمه، تحقیق، تألیف و سخنرانی در دانشکده‌ها و مجامع فرهنگی گذشت. فهرست برخی دیگر از آثار او :

تاریخ مختصر ایران - تاریخ مختصر دولت قدیم روم - دوره مختصر از علم فیزیک- تاریخ ملل قدیمه مشرق (ترجمه) - حکمت سقراط و افلاطون - اندیشه‌های دور و دراز - پیام به فرهنگستان - فن سماع طبیعی - سیر حکمت در اروپا - آئین سخنوری - تصحیح برخی متن‌های فارسی : کلیات سعدی - زبده دیوان حافظ - رباعیات خیام - خلاصه شاهنامه - مواعظ سعدی //fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%BA%DB%8C

مخاطرات تدوین قوانین مدنی ایران؛ خطابه ای از محمد علی فروغی
//ir.voanews.com/content/froughi-2011-11-11-133705093/144960.html

فروغی در گذر تاریخ
//bonyadhomayoun.com/?p=986

جوابگویی ‌محمد علی فروغی به اظهارات مخالفت‌آمیز دکتر محمد مصدق
//iranian.com/main/blog/all-iranians-112

تصاویر 

محمدعلی فروغی //www.parsine.com/files/fa/news/1390/10/25/26...

محمد علي فروغي در کنار محمدرضا شاه //fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9...

در ادامه

خدمتگزاران فرهنگ ایران : ۳ - استاد حبیب یغمایی خدمتگزاران فرهنگ ایران : ۴ - ادیب الممالک فراهانی / خدمتگزاران فرهنگ ایران : ... شاعره ی توانا فروغ فرخزاد ..... و بیشتر

نظر شما چیست؟