اسناد شکنجه در جمهوری اسلامی در سال ۱۳۵۹

شکنجه و آزار زندانیان سیاسی، از ابتدای به قدرت رسیدن اسلام‌گرایان در ایران تا به امروز، به عنوان یک شیوۀ رایج و سیستماتیک به کارگرفته شده و می‌شود. فعالان حقوق بشر، نمایندگان کارگران، فعالان جنبش دانشجویی و جنبش زنان، همواره درمعرض اعمال شکنجه‌اند.ازسال١٣٦٠ تا ١٣٦٧ که سیاه‌ترین دوران شکنجه و کشتار در تاریخ معاصر ایران است، تا به امروز که جامعۀ مدنی و جنبش‌های اعتراضی مردم، نظام اسلامی را به چالش کشیده است، زندان‌های ایران همواره صحنۀ اِعمال این شیوه‌های غیرانسانی بوده است.

خاطرات منتشرشدۀ زندانیانی که شاهد بربریت نظام اسلامی، به ویژه در دهۀ شست بوده‌اند،همچون اسنادی تردیدناپذیر در اختیارهمگان قرار گرفته است. تلاش این عزیزان همراه با کوشش‌هایی که ازجانب فعالان حقوق بشر در داخل و خارج کشور برای ثبت و مستند ساختن تبهکاری حکومت اسلامی می‌شود، گام بسیار مهمی در راه پاسداری از حافظۀ تاریخی ایرانیان ومبارزه با فراموشی است.

نزدیک به ٣٠ سال پیش، در ٢٥ دی ماه ١٣٥٩، درآستانۀ سرکوب خونینی که در راه بود، و در زمانیکه نه تنها اسلامگرایان حاکم، که همدستان توده‌ای و اکثریتی آن‌ها نیز وجود شکنجه را در زندان‌های اسلامی انکارمی‌کردند، گزارش مستندی در روزنامۀ انقلاب اسلامی چاپ شد که پرده از جنایات حاکمان برداشت.

این سند به دو زبان فارسی و انگلیسی در سایت زیر تقدیم خوانندگان شده است

فارسی www.iranrights.org/farsi/document-584.php

انگلیسی www.iranrights.org/english/document-584.php

«زندیک»

***

دفتر ریاست جمهوری اسلامی ایران اسناد شکنجه رابه کمیتۀ تحقیقات تحویل داد

نویسنده:دفتر ریاست جمهوری اسلامی ایران

ناشر: روزنامۀ انقلاب اسلامی

تاریخ انتشار:ژانویه ۱۵ ،۱۹۸۱

بسم الله الرحمن الرحیم

به درخواست گروه ٥ نفره مآمور تحقیق شکنجه که طی نامه ای به دفتر ریاست جمهوری ابلاغ شده بود اسناد واصله به دفترریاست جمهوری مربوط به اعمال شکنجه تحویل این گروه گردید. این اسناد که مشتمل بر ٢٦٣ برگ سند، اعم ازاظهارنامه، گواهی پزشک قانونی، استشهاد محلی و نیز استشهاد شاهدان اعمال شکنجه است به همراه ٣٠ قطعه عکس از آثار شکنجه بر رویبدن زندانیان یا معدومین تحویل هیئت ٥ نفره مأمور تحقیق در امر شکنجه گردید. یک مقام مطلع گفت: در دفتر رئیس جمهوری ضمن اعلام این مطلب دراین باره به خبرنگار ما گفت: دو نامه نیز همراه این اسناد میباشد که دریکی ازآن‌ها مشخصات کلی پرونده ها تشریح شده ودر دیگری توضیحات کلی نسبت به وضعیت شکنجه و شکنجه شدگان که از مراجعات مردم به دفترریاست جمهوری و تحقیقات بعدی مستفاد گردیده ذکر شده است.

درقسمتی از نامه دوم آمده است:

توجه هیئت محترم را به پاره ای نکات جلب مینماید که انشاءالله این توضیحات به سمع رضا اصغاء خواهد شد:

١ـ اکثرشکوائیه های رسیده به این دفتر مربوط به بازداشت افراد در درگیری های سیاسی است.

٢ـ طبق اظهارات، عاملین شکنجه بعضأ افراد باتجربه ای هستند که در حرفه خود کار کشته بوده و معمولأ نشانی از شکنجه و ضرب و جرح برپیکر شکنجه شده باقی نمی‌گذارند.

٣ـ در برخی موارد آثار شکنجه در طول مدت زندان التیام پذیرفته و لذا کار تشخیص را بر پزشک قانونی دشوار می سازد.

٤ـ گروهی از شکنجه شدگان ابراز شکایت و اطلاع مراتب امر از چگونگی امر را منوط و مشروط به حصول اطمینان از مجازات عاملین شکنجه دانسته و در غیر این صورت به لحاظ هراس از درگیری مجدد و عواقب ناگوار بعدی یا از شکایت خودداری میکنند و یا با اسامی مستعار وبدون نشانی به این کار مبادرت می‌ورزند.

٥ـ درهمین رابطه، ترس از مراجعه و اظهار مراتبو معرفی عاملین به وضوح در کلیه شکنجه شدگان مشهود است.

٦ـ آندسته از شکوائیه هائی که حاوی اطلاعات کامل‌تریاز جریان امر هستند، اغلب توسط افرادی ارائه شده است که سابقه مبارزاتی داشته واز تجربه سیاسی برخوردارند.

این امرمی‌تواند مبین آن باشد که بسیاری ازشکنجه شدگان به لحاظ نداشتن تجربه سیاسی و سابقه مبارزاتی و آشنا نبودن با رموز و پیچیدگی کارها، از مراجعه به مقامات مسئول محروم می‌مانند و لاجرم بسیاری از موارد شکنجه گزارش نمی‌شود.

٧ـ بسیاریاز شکوائیه های و مراجعات در شهرهای بزرگ صورت میگیرد این به احتمال زیاد بدان معنی نیست که در شهرهای کوچک و دور افتاده شکنجه اعمال نمی‌شود، بلکه بر عکس همین دورافتادگی و هراس از عدم ارجاع مراتب به مقامات مسئول اگر مقامات مسئولی حضورداشته باشند، باعث شده که شکنجه شدگان بیشتراحساس نا امنی کنند و لذا موارد شکنجه به مرکز انعکاس بیابد.

٨ـ درمواردی شکنجه ها در خارج از محیط زندان مثل خیابان، پستوی مغازه، منازل امن، نقاط دور افتاده خارج شهر و داخل اتومبیل و غیره اعمال شده است....

برای مطلع شدن بیشتر ازاین موضوع مصاحبه ای با یکی از مسئولین دفتر رئیس جمهوری داریم که ذیلا برای اطلاع خوانندگان عزیز چاپ می‌گردد.

سـ لطفأ بفرمائید دقیقأ به درخواست چه ارکان یا شخصی شما این اسناد را به هیئت ٥ نفره تحقیق امر شکنجه فرستادید؟

جـ آقای دادگر عضو هیئت ٥ نفره طی نامه ای درخواست کرده بود که اگر اسنادی ازاعمال شکنجه داریم به آن هیئت تحویل شود.

سـ این اسناد چگونه به دست شما رسیده است؟

جـ همانطوریکه می‌دانید رئیس جمهوری مسئول اجرای قانون اساسی است به همین دلیل و نیز بدلیل علاقه و اعتماد خاصی که مردم ایران به جناب آقای بنی صدر دارند، این دفترمرجع تظلمات عموم شده است. بسیاری ازمردم روزانه شکایات خود را از ارگانهای مختلف مملکت به این دفتر میآورند و تقاضای رسیدگی میکند.اسناد شکنجه نیز یا توسط خود شکنجه شدگان (درصورتی که آزاد شده باشند) یا توسط کسان و نزدیکان آنها (درصورتی که هنوزدر زندان هستند یا اعدام شده اند)به دفتررئیس جمهوری تحویل و توضیح داده شده است.

سـ گفتید اگر اعدام شده اند اسناد مربوطه توسط کسان آن‌ها به دفتر رئیس جمهوری ارسال شده است. مگر افراد اعدامی هم شکنجه شده اند؟

جـ عکس‌ها، گواهی های پزشکی قانونی وشواهد دیگری که به ما نشان دادند حاکی از وجود آثار شکنجه بر روی بدن بعضی ازمعدومین است.

سـ ممکن است بعضی از موارد شکنجه را که در اسنادی که شما به گروه ٥ نفره ارسال داشته اید شرح دهید؟

جـ طبق این مدارک شکنجه ها از انواع خیلی ساده تا انواعی که منجر به مرگ شخص شکنجه شده گردیده است میباشد. این امر به عهده هیئت ٥ نفره است که تصمیم نهائی خود را اعلام نماید.

مثلأـ با زدن ابزار و آلات آهنی به سر و صورت و نیز انداختن بخاری روشن بر روی یک متهم به قاچاق مواد مخدر باعث فوت وی شده اند یا یکی از پرونده ها حاکی از سوزاندن نوک بینی و نیز بعضی محل های حساس بدن شخصی که مظنون واقع شده است، میباشد که البته وی ٤٨ ساعت پس از دستگیری آزاد شده است. مثلأ پرونده ای حاکی از آنست که اعمالی با شخص دستگیرشده انجام شده که باعث شکستگی جمجمه وخونریزی مغزی و بالاخره فوت وی گردیده است. یا شکستگی ستون فقرات دست و پا (دریک مورد منجربه قطع پا)، پارگی پرده گوش بر اثر سیلی و اینگونه موارد نیز در پرونده ها دیده میشود. البته زدن با مشت و لگد و یا با شیلنگ و کابل بیشترموارد را تشکیل میدهد. شکنجه های روحی و ایجاد صحنه های اعدام بیشتر اظهار شده است. گاهی موارد خیلی پیچیده و عجیب نیز اظهار شده که باید درمورد آنها تحقیق بیشتر شود.

سـ آیا این اعمال فقط برای گرفتن اقراربوده است؟

محاکمه ،شکنجه حین جستجوی منزل یا مطب، شکنجه هنگام بازداشت موقت و نیز شکنجه برای گرفتن اقرار همه اینها ابراز شده است.

سـ آیا نامی از اعمال کنندگان یا دستوردهندگان شکنجه در شکوائیه ها ذکر شده است؟

جـ ببینید، طبق این مدارک خیلی از موارد طوری بوده است که آزار دهند ناشناس مانده است و لذا شاکی قادر به آوردن اسم شخص مشخصی نیست، ولی نام و مشخصات محلی که درآن شکنجه شده را ذکر کرده است. گاهی اوقات اشخاص حاضر در حال شکنجه یا دستور دهنده اعمال کننده شناس بوده و لذا بعضی اسامی ذکر شده است.

سـ آیا این اسامی، اسامی افراد مسئولی است؟

جـ متاسفانه در بعضی موارد بله.

سـ ممکن است چند تا را نام ببرید؟

جـ تا قبل از اعلام نظر هیئت نه، متأسفم.

سـ شایع است بعضی افراد گروه فرقان قبل ازاعدام به سختی شکنجه شده اند آیا دراین مورد شما اطلاعی دارد؟

جـ چند مورد عکس‌هایی در دست است که طبق آن عکس‌ها چنین استنباطی را می‌توان کرد.

سـ آیا افرادی که در مورد شکنجه شکایت کرده اند، مرتکب جرمی شده اند یا همه بیگناهند؟

جـ این وظیفه قوه قضائیه است که چنین تشخیصی را بدهد ما از این بابت هیچگونه نظری نداریم،فقط از نظر شکنجه، پرونده ها را تحقیق ویا تکمیل کرده ایم. ممکن است این افراد واقعأ مجرم باشند و ممکن است مجرم نباشند، آنچه اساس این بحث است اینست که آیا شکنجه اعمال شده است یا نه؟ زیرا متهم چه واقعأ مجرم و چه غیر مجرم، اعمال شکنجه در هر حال مخالف روح اسلام، مخالف قانون اساسی و مخالف کلیه اصول انسانیت است.

سـ آیا اسناد دیگر هست که هنوز تحویل نشده باشد؟

جـ شکایات زیاد است ولی آنچه که به هیئت فرستاده ایم آن‌هایی است که تکمیل و قابل تحقیق است و بقیه به تدریج تکمیل و ارسال میگردد.